Nationaal Landschap Winterswijk

In de Nota Ruimte van het Ministerie VROM is de volledige Gemeente Winterswijk en de aangrenzende gebieden in de Gemeente Aalten – Dinxperlo , de Gemeente Oost-Gelre en een klein stukje Berkelland aangewezen als Nationaal Landschap Winterswijk. De totale grootte bedraagt ruim 22000 hectare. De Provincie heeft in overleg in 2008 de begrenzing vastgesteld.

De Nota Ruimte stelt;
Nationale landschappen zijn gebieden met internationaal zeldzame of unieke en nationaal kenmerkende landschapskwaliteiten en in samenhang daarmee bijzondere natuurlijke en recreatieve kwaliteiten. Landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten van nationale landschappen moeten behouden blijven, duurzaam beheerd en waar mogelijk worden versterkt.

Door de geïsoleerde ligging tussen uitgestrekte moerasgebieden en de invloed van Münster is het eigen karakter ten opzichte van de rest van de Achterhoek ontstaan. Daarnaast is dit afgelegen, weggestopte landsdeel op de grens met Duitsland, ontsnapt aan de snelle vooruitgang.

Er is volop rust en ruimte te vinden in het typische kampen- en essenlandschap van Oost-Nederland, met zijn kleine percelen en grote afwisseling van akkers, weilanden, restanten hoogveen en lapjes bos. Bijzonder is de grote, open steengroeve bij Ratum, die een venster biedt op het geologisch verleden. Samen met Zuid Limburg is dit de enige streek in ons land waar tertiaire afzettingen “dagzomen”.

Winterswijk is nu het grootste dorp. In vroeger tijden was Bredevoort het belangrijkst. In de middeleeuwen woonden er borgmannen in het vestingstadje. Zij waren de verdedigers van het kasteel van Bredevoort. De heren van Bredevoort maakten van de vroegere voorburcht een fel omstreden vesting die van 1326 tot 1795 hoofdstad was van de Heerlijkheid Bredevoort.

Er zijn nog veel historisch-bouwwerken in het Nationaal landschap Winterswijk. Hierbij denken we aan de vele boerderijen, watermolens, kloosters, kapellen en een enkel relict uit de tijd van de industrialisatie is de prachtig gerestaureerde tricotfabriek in Winterswijk. Tamelijk veel boerderijen zijn zogenaamde Scholtenhoeves, de vroegere woonplaats van invloedrijke boeren die oorspronkelijk als schout optraden voor de hofheren in Gelre of Münster.