Jaarverslag 2022
Inleiding.
In juni 2008 is de Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk opgericht met als doelstelling; “ De duurzame instandhouding en kwaliteitsverbetering van het Nationaal Landschap Winterswijk in de ruimste zin van het woord”.
Rond Winterswijk zijn tal van erfgoederen (watermolens, religieus erfgoed, landgoederen, Scholten boerderijen, en talrijke andere waardevolle bebouwingen) die in een slechte staat van onderhoud verkeren. Meestal is de slechte onderhoudsstatus de verbeelding van een uiterst gecompliceerde onderliggende problematiek.
De Stichting probeert samen met de eigenaar een onderzoek te doen naar de mogelijkheden van herstel met een duurzame toekomst voor het bezit. Het begeleidingstraject begint met de planverkenning en planvorming. Vervolgens is het haalbaarheidsonderzoek een belangrijk onderdeel. Tenslotte is de realisatie van het plan het laatste onderdeel van het begeleidingstraject. Het is de ambitie van de Stichting de invulling en coördinatie van de verschillende onderdelen van het begeleidingstraject vorm te geven. (Taakveld 1)
De Stichting kan optreden als project-initiator, projectleider en / of projectbegeleider voor projecten die de doelstelling onderschrijven. Ook ondersteuning bij projectaanvragen is mogelijk. Tevens zal de Stichting promotionele activiteiten in het belang van het Nationaal Landschap Winterswijk ondersteunen. (Taakveld 2).
Eigendom van Natuur Schoon Wet (N.S.W.) landgoederen past in de doelstelling met nadrukkelijk behoud van de eigen identiteit. Ook onderhoud en beheer van objecten binnen het Nationaal Landschap via de Stichting behoort tot de taken, al realiseren wij ons dat dit taakveld een langer aanloop traject zullen kennen.(Taakveld 3).
Organisatie.
De Raad van Toezicht heeft drs. D.L. Willink benoemt als Voorzitter van het College van Bestuur. Hij is zelfstandig bevoegd de Stichting te vertegenwoordigen. Tevens is hij verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding.
De Raad van Toezicht is het hoogste orgaan binnen de Stichting. De raad staat onder voorzitterschap van mevr. C. Stigter. Daarnaast zijn J. Hobbelink, en E. Schreurs lid van de Raad van Toezicht.
De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid en het functioneren van het College van Bestuur en op de algemene gang van zaken. Zij vergadert daartoe normaliter minimaal vier maal per jaar. Bij de invulling van hun taak richten de leden van de Raad van Toezicht zich naar het belang van de Stichting.
De Raad van Toezicht en het College van Bestuur hebben in 2022 driemaal vergaderd. De corona-pandemie had gelukkig dit jaar een minder beperkende invloed.
De Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk is door de belastingdienst per 4 juni 2008 als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) erkend. Hierdoor hoeft er over schenkingen geen belasting te worden betaald en zijn giften voor de schenker fiscaal aftrekbaar.
Werkzaamheden binnen de verschillende taakvelden.
Taakveld 1; Behoud en herstel cultuurhistorisch erfgoed
BOS Project.
Na de formele afronding van het BOS-project in 2018 is het gemeentelijk deelnemende DAV-terrein in 2021 toch nog geactiveerd. Het idee van een “werklandschap” moet een zachte overgang vormgeven van industrieterrein naar natuur en landschap.
Het oorspronkelijk plan van Arco is na actualisatie door Winterwarm opgepakt. In 2021 zijn de bouwactiviteiten gestart en in de loop van 2022 afgerond. Er is een fraai bedrijf gekomen met volop retentiemogelijkheden en aantrekkelijke natuurwaarden rondom naast het realiseren van meerdere duurzaamheidsdoelstellingen.
Ook is in december weer een rondleiding door het BOS-project verzorgd, ditmaal als personeelsuitje voor de Strandlodge, tegenwoordig LEV by Mike genaamd. Het personeel kent na de vele jaren de historie onvoldoende en wordt regelmatig door gasten bevraagd. Het was een fraaie middag met veel belangstellende vragen. Na afloop zijn de resterende BOS-project brochures voor personeel en gasten geschonken.
Taakveld 2; Versterking van het Nationaal Landschap Winterswijk.
Steengroeve Gebied.
Inleiding.
Vanuit de gedachte dat Winterswijk beter met haar onderscheidende kwaliteiten moet om gaan, en ter versterking van de toeristisch recreatieve waarde van ons Nationaal Landschap, zijn er in het verleden meerdere ambities rond en in de steengroeve ontstaan.
Binnen de Steengroeve Convenant, wat een reactie op het bezwaar van de Oehoe Werkgroep Nederland op de aanvraag van de eerste evenementenvergunning door het Steengroeve Theater was, vond er onderlinge afstemming tussen alle partijen plaats. Het eerste convenant liep tot 31 augustus 2021. Door de onrust in het gebied is het convenant sinds 2021 in de wacht gezet door de gemeente.
In 2016 is het Ruimtelijk Afspraken Kader (RAK) door de Gemeenteraad aanvaard waarmee de toekomstige uitbreiding van de groeve is geaccordeerd. In 2019 is het RAK aangepast waarbij de focus lag op de inrichting in de directe omgeving van het Steengroeve Museum. Dit aangepaste RAK is in november 2019 door de Gemeenteraad aanvaard.
Het dagzomen van 240 miljoen jaar oude aardlagen is uniek in Europa en de wereld en verdient een bredere aandacht dan alleen van geologen. De eerder door de Stichting opgeleide gidsen hebben in 2022 ongeveer 1800 enthousiaste mensen rondgeleid.
Steengroeve Theater.
Na 2 keer uitstel door de coronapandemie is het in 2022 gelukt om de voorstelling de freule te spelen. Met Renée van Wegberg, Stein de Leeuwe en Dinant Dueunk in de leidende rollen hebben er 4 prachtige avonden plaatsgevonden. Onder bijna tropische omstandigheden was er telkens een vrijwel uitverkocht huis. Hierdoor heeft deze jaargang, ondanks de sterk gestegen kosten, toch ongeveer break even kunnen draaien.
Zowel de bezoekers als de media waren uiterst positief over dit Achterhoeks verhaal over het leven en de executie van Judith van Dorth. Het was verrassend te zien hoe ook de nieuwe regisseur Jasper Verheugd en muzikaal leider Jan Tekstra hun eigen handtekening hebben achtergelaten.
Tijdens het evenement is er op talrijke manieren genetwerkt voor onder andere het Steengroeve Museum. Zo waren er leden van de Provinciale Staten te gast. In de middag kregen zij extra informatie en na het diner hebben ze de voorstelling bijgewoond.
Tijdens de repetities en het evenement zijn televisie opnames gemaakt die in september in het programma Historisch Bewijs op NPO 2 zijn uitgezonden. Vraag was of de blinddoek uit het Rijksmuseum inderdaad door de freule tijdens de executie is gedragen?
Voor het zittende bestuur was het hun laatste gezamenlijke evenement omdat er in november 4 bestuursleden gewisseld worden. De Werkgroep 2.0, onder voorzitterschap van André van Nijkerken, is het gelukt geschikte kandidaten te vinden die bij de Terugkomavond in November het stokje hebben overgenomen.
De door de Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk beschikbaar gestelde voorzitter voor de Stichting Steengroeve Theater is tijdens het afscheid door de koning benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Met zijn aftreden als voorzitter komt er een einde aan deze functie vanuit onze Stichting.
Steengroeve Museum.
Nadat in 2021 het Bidbook, Inrichtingsplan en Bestemmingsplan zijn voltooid heeft de Stichting Terra Temporalis de eerste twee vooral gebruikt richting samenwerkingspartners en fondsen dit jaar. Ofschoon de Gemeenteraad bij de ontvangst van het bidbook haar unanieme steun uitsprak voor het plan heeft de ter visielegging van het bestemmingsplan in 2021 niet plaatsgevonden.
Het Steengroeve Museum heeft wel 21 ondersteuningsverklaringen verzameld van alle wethouders vrijetijdseconomie van de Achterhoekse gemeenten, 8 binnen- en buitenlandse universiteiten, 5 (inter-)nationale musea en 6 maatschappelijke partijen als bijvoorbeeld de Stichting Achterhoek Toerisme en de Winterswijkse Ondernemerskring OWIN.
De rondleidingen met gids in de Steengroeve hebben dit jaar weer ongeveer 1800 bezoekende deelnemers gehad. Deze rondleidingen zullen in de toekomst een museumactiviteit vormen.
In de zomer hebben er twee lezingen binnen de Universiteit van Ratum plaatsgevonden in Gebouw Emma. Daarnaast is daar in de herfst een cyclus van de Museum Jeugd Universiteit georganiseerd. Hier kunnen kinderen van 8 tot 12 jaar vier zondagen luisteren naar verhalen van internationale experts op een uiterst toegankelijke manier gebracht. Na vier bijeenkomsten is de collegekaart vol en ontvangen zij een diploma.
Ook in 2022 heeft de Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk haar medewerker ter beschikking gesteld aan de Stichting Terra Temporalis ter vervulling van zijn bestuurstaak.
Museumvisie en Project 1572: 450 jaar geboorte van Nederland.
Voortkomend uit de ontwikkeling van een Museum Convenant kwam de vraag van 100 % Winterswijk om van oktober 2021 tot april 2022 het project 1572 te ontwikkelen. Hierbinnen stonden de vier thema’s vrijheid, verscheidenheid, verdraagzaamheid en verbinding centraal.
Johan Godschalk en Dirk Willink hebben dit opgepakt en tal van samenwerking ideeën onderzocht en ontwikkeld tussen tal van partijen. Voorbeelden zijn het bevrijdingsconcert op 31 maart in de Ontmoeting, een Winterswijks biertje genaamd Vrijheid, de muurschilderingen van vier Winterswijkse Vrijdenkers Piet Mondriaan, Jan Willink, tante Riek en Gerrit Komrij en tientallen andere activiteiten.
Het project 1572 is binnen de Museum Visie het pilotjaar geweest voor samenwerking tussen de Winterswijks musea en mogelijk anderen.
Binnen Taakveld 3 zijn er in 2022 meerdere gesprekken geweest met de nieuwe eigenaren van het Vriezenhuis in het Woold. De ideeën voor de toekomst worden zorgvuldig geïnventariseerd en geëvalueerd.