Jaarverslag 2019
Inleiding.
In juni 2008 is de Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk opgericht met als doelstelling;
“ De duurzame instandhouding en kwaliteitsverbetering van het Nationaal Landschap Winterswijk in de ruimste zin van het woord”.
Rond Winterswijk zijn tal van erfgoederen (watermolens, religieus erfgoed, landgoederen, Scholten boerderijen, en talrijke andere waardevolle bebouwingen) die in een slechte staat van onderhoud verkeren. Meestal is de slechte onderhoudsstatus de verbeelding van een uiterst gecompliceerde onderliggende problematiek.
De Stichting probeert samen met de eigenaar een onderzoek te doen naar de mogelijkheden van herstel met een duurzame toekomst voor het bezit. Het begeleidingstraject begint met de planverkenning en planvorming. Vervolgens is het haalbaarheidsonderzoek een belangrijk onderdeel. Tenslotte is de realisatie van het plan het laatste onderdeel van het begeleidingstraject. Het is de ambitie van de Stichting de invulling en coördinatie van de verschillende onderdelen van het begeleidingstraject vorm te geven.( taakveld 1).
De Stichting kan optreden als project-initiator, projectleider en / of projectbegeleider voor projecten die de doelstelling onderschrijven. Ook ondersteuning bij projectaanvragen is mogelijk. Tevens zal de Stichting promotionele activiteiten in het belang van het Nationaal Landschap Winterswijk ondersteunen. (taakveld 2).
Eigendom van Natuur Schoon Wet (N.S.W.) landgoederen past in de doelstelling met nadrukkelijk behoud van de eigen identiteit. Ook onderhoud en beheer van objecten binnen het Nationaal Landschap via de Stichting behoort tot de taken.(taakveld 3).
Organisatie.
De Raad van Toezicht heeft drs. D.L.Willink benoemt als Voorzitter van het College van Bestuur. Hij is zelfstandig bevoegd de Stichting te vertegenwoordigen. Tevens is hij verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding.
De Raad van Toezicht is het hoogste orgaan binnen de Stichting. De raad staat onder voorzitterschap van mevr. C. Stigter. Daarnaast zijn J. Hobbelink, en E. Schreurs lid van de Raad van Toezicht.
De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid en het functioneren van het College van Bestuur en op de algemene gang van zaken. Zij vergadert daartoe minimaal vier maal per jaar. Bij de invulling van hun taak richten de leden van de Raad van Toezicht zich naar het belang van de Stichting.
De Raad van Toezicht en het College van Bestuur hebben in 2019 drie maal vergaderd. In 2018 is de continuïteit van de RvT zelf ook onderwerp van overleg geweest. Er is een profielschets voor een vicevoorzitter opgesteld en een opvolgingssystematiek besproken.
De Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk is door de belastingdienst per 4 juni 2008 als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) erkend. Hierdoor hoeft er over schenkingen geen belasting te worden betaald en zijn giften voor de schenker fiscaal aftrekbaar.
Werkzaamheden binnen de verschillende taakvelden.
Taakveld 1; Behoud en herstel cultuurhistorisch erfgoed
BOS Project.
Nadat het BOS Project formeel beëindigd is door het opheffen van de projectgroep en de presentatie van een promotiefilmpje door de Gemeente (http://stichtingerfgoed-nlw.nl/gemeente-maakt-fraai-promotiefilmpje-bij-afronding-bos-project/ ) heeft de Stichting in 2018 haar laatste rondleiding door het gebied verzorgd.
De mogelijkheid van een rondleiding door het BOS Project blijft ook in de toekomst gehandhaafd.
Het is leuk om te zien dat de Gemeente in haar personeelsrestaurant een enorme foto van de gerestaureerde Oliemolen en Korenmolen over de volledige korte zijde heeft aangebracht. Dit stimuleert zeker de erkenning van de bijzondere kwaliteiten van ons Nationaal Landschap. Ook talrijke andere lokale ondernemers gebruiken foto’s van de oliemolen en korenmolen in hun promotie beleid.
Recent is Winterwarm in overleg getreden met de Gemeente over nieuwe huisvesting van haar bedrijf op het voormalige DAV terrein. Winterwarm heeft de ambitie de plannen van Arco van destijds te realiseren. Daarmee gaat mogelijk in de nabije toekomst een laatste nog niet gerealiseerd element uit het BOS Project alsnog gerealiseerd worden.
Schaapskudde in Nationaal Landschap Winterswijk.
In 2018 heeft de Stichting de opdracht door een groep van acht ondertekenaars van een intentie- overeenkomst (Gemeente, Natuurmonumenten, Roelof Kuiper en de Stichting Landschapskudde Oost Achterhoek o.a.) gekregen om een locatie onderzoek te doen naar een geschikte plek voor een schaapskooi liefst “ onder gebruikmaking van het heideboerderij concept”.
De onderzoeksresultaten zijn eind juni 2018 aan de groep gepresenteerd waarna tegen het einde van het jaar een vervolgopdracht is verstrekt om een businessplan te ontwikkelen voor een schaapskooi in de boerderij van te Peele aan de Korenburgerveenweg in Corle, thans eigendom van de Provincie. In 2019 is veel energie door de St. Erfgoed & NLW gestoken in het vernieuwde businessplan voor de Schaapskooi bij te Peele. Er is een plan gemaakt met meervoudig gebruik van de boerderij te Peele door de herder en zijn kudde in samenwerking met de camping de Twee Bruggen en enkele andere partijen. De realisatie ligt niet bij de Stichting Erfgoed & Nationaal Landschap Winterswijk.
Het heideboerderij concept is door de Stichting vertaald tot een plan om grondgebruikers te stimuleren meer natuur-inclusief te gaan werken. Primaire doelstelling hiervan is het vergroten van de biodiversiteit. Secundair zal het de arbeidsvreugde van de grondgebruiker kunnen verhogen en de toeristisch recreatieve beleveniswaarde van het landschap doen toenemen. Er wordt door de Stichting op velerlei fronten aan gewerkt het draagvlak voor de plannen te vergroten. De DG Marjolijn Sonnema van het Ministerie van Landbouw heeft op de bijeenkomst ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van WCL de plannen in ontvangst genomen. Landelijk valt op dat steeds meer partijen overtuigd zijn van de noodzakelijke wending die er in onze agrarische wereld zal moeten plaats vinden.
Taakveld 2; Versterking van het Nationaal Landschap Winterswijk.
Steengroeve Gebied.
Vanuit de gedachte dat Winterswijk beter met haar onderscheidende kwaliteiten moet om gaan, en ter versterking van de toeristisch recreatieve waarde van ons Nationaal Landschap, zijn er destijds meerdere ambities rond en in de steengroeve ontstaan.
Binnen de Steengroeve Convenant, een reactie op het bezwaar van de Oehoe Werkgroep Nederland op de aanvraag van de eerste evenementenvergunning door het Steengroeve Theater, vind er onderlinge afstemming tussen alle partijen plaats. De eerste convenant loopt nog tot 31 augustus 2021. In 2016 is het Ruimtelijk Afspraken Kader (RAK) door de Gemeenteraad aanvaard waarmee de toekomstige uitbreiding van de groeve is geaccordeerd. In 2019 is het RAK aangepast waarbij de focus ligt op de inrichting in de directe omgeving van het Bezoekerscentrum de Steengroeve. Dit aangepaste RAK is in november door de Gemeenteraad aanvaard.
Het dagzomen van 240 miljoen jaar oude aardlagen is uniek in Europa en verdient een bredere aandacht dan alleen van geologen. In de winter 2018-2019 heeft er een training van een 30 tal potentiele rondleiders plaats gevonden met het doel er minimaal 20 actief te laten worden. Dat is gelukt. Vanaf 1 april zijn de rondleidingen weer gestart en in totaal zijn er dit jaar ruim 1000 personen rondgeleid door de groeve.
De Stichting heeft, mede namens de Stichting Terra Temporalis, haar medewerking verleend aan het tot stand komen van een nieuwe uitgave van de Grondboor & Hamer, Editie Staringia nr.16. Het product ontstaan uit de samenwerking van talrijke geologen, universiteiten, Naturalis en anderen is in december op een symposium gelanceerd, waar ook de Stichting acte de préséance heeft mogen geven.
Steengroeve Theater.
In 2019 heeft het afscheid van Gerben Kruisselbrink en Jasper Korving plaats gevonden met het laatste gezamenlijke project Die Zauberflöte. Na 30 jaar werd het tijd voor een herhaling van het stuk dat destijds als inspiratie voor de oprichting van het Steengroeve Theater heeft mogen dienen. Als gastsolisten hebben onder andere Peter Lusse, Nathalie Denijft en Marco Bakker indruk gemaakt. In totaal hebben ruim 11.000 bezoekers deze Nederlandstalige versie bijgewoond en enthousiast ontvangen. Jasper en Gerben hebben met die Zauberflöte in deze versie van Jan Rot de reputatie van het Steengroeve Theater opnieuw doen groeien.
Voor het komende jaar in het Steengroeve Theater zijn Jasper Verheugd – regisseur (o.a. Studio 100, Het Verzet Kraakt en Stork) en Jan Tekstra – muzikaal leider geworven om de voorstelling De Freule te ontwikkelen. Het belooft een bijzondere productie te worden. Jasper en Jan nemen een groter team van deskundigen mee waar we gebruik van kunnen maken.
De ter beschikking stelling van de voorzitter van het CvB om niet aan de Stichting Steengroeve Theater Winterswijk en de Stichting Terra Temporalis wordt gecontinueerd.
Bezoekerscentrum de Steengroeve.
Op 1 maart 2018 heeft de St. Terra Temporalis een presentatie verzorgd voor zittende en toekomstige gemeenteraadsleden over de plannen voor het bezoekerscentrum. Drie bestuursleden van de St. Terra Temporalis en de architect Jorrit Hulshof hebben aan de presentatie inhoud gegeven. Concreet is daar de vraag gesteld de vorm en omvang van de gemeentelijke bijdrage tijdens de coalitiebespreking te bepalen. Dit is gebeurd.
Ook na de val van de CDA – WB coalitie heeft het bezoekerscentrum de steun van de nieuwe coalitie bestaande uit WB -VVD – PvdA en Groen Links ontvangen.
Met deze uitspraak op zak is het ambtelijk en bestuurlijk overleg vervolgd met de Provincie.
In 2019 heeft er binnen de Steengroeve Convenant overleg plaats gevonden met uiteindelijk een aangepast RAK (ruimtelijk afspraken kader) als resultaat. De Gemeente heeft ten behoeve van de RAK aanpassing en besluitvorming 4 onderzoeken laten plaatsvinden; een verkeerstechnisch onderzoek, een onderzoek naar de stikstofsituatie, een variantenstudie voor landschappelijke inpassing en een ecologische inventarisatie. Het aangepaste RAK is in november door de Gemeenteraad aanvaard.
Ook zijn in 2019 de aangrenzende gronden ten noorden van het driehoeksperceel van Sibelco behoeve van het bezoekerscentrum met de hulp van onze mecenas gekocht en is er voor de verkopende partij nieuwe grond gevonden.
De besprekingen over toekomstige overdracht van een stuk van de groeve, na beëindiging van de kalkwinning, van Sibelco aan de Gemeente zijn dit jaar gestart. Op verzoek van beide partijen is de Stichting bij deze besprekingen aanwezig.
Taakveld 3; Eigendom of beheer van waardevol bezit.
Binnen dit taakveld zijn er dit jaar geen belangrijke ontwikkelingen geweest. Desalniettemin blijft de doelstelling gehandhaafd omdat ze op termijn nog steeds als waardevol wordt gezien.